Δελτίο Τύπου H γκαλερί ArteVisione στην Αθήνα, με χαρά παρουσιάζει στο κοινό, την ομαδική εικαστική έκθεση με τίτλο: «Το Κόκκινο Χρώμα». Την επιμέλεια της έκθεσης φέρει η Ιστορικός της Τέχνης, ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Eλλάδος, Νικολένα Καλαϊτζάκη. Η Ιστορικός της Τέχνης και Επιμελήτρια της έκθεσης, Νικολένα Καλαϊτζάκη, μεταξύ άλλων, σημειώνει σχετικά: «Σύμφωνα με τον φιλοσοφικό στοχασμό του Merleau – Ponty, «όραση» ορίζεται, η αίσθηση εκείνη, η οποία χαρακτηρίζεται από μία πληρότητα τέτοια που την καθιστά, αυτή και μόνο, ικανή να φέρει τον άνθρωπο σε επαφή με την «ομορφιά του κόσμου», με το ίδιο το «χρώμα» να αποτελεί το «επίκεντρο» της όλης διαδικασίας. Ο κόσμος γύρω μας είναι γεμάτος χρώματα και το «χρώμα» είναι μία ποιότητα πλούσια και μυστηριώδης, με την μυστηριακότητα του αυτή να έγκειται στο γεγονός ότι πριν ακόμα ταυτοποιήσει, διαμέσω της όρασης, το υποκείμενο ή το αντικείμενο ως «εικόνα» – «πετυχαίνει να ζει μέσα του» – . Ίσως το χρώμα να είναι στο βάθος του, η ίδια «η δομή του υποκειμένου όσο και του αντικειμένου». Κόκκινο – κίτρινο – μπλε• όπως οι ζωγράφοι – καλύτερα απ’όλους γνωρίζουν – είναι τα τρία βασικά χρώματα, με το «κόκκινο χρώμα» δε, ένα χρώμα διαχρονικά αγαπημένο, από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια, εκείνα των σπηλαίων, όταν συστατικά του ήταν η κόκκινη ώχρα, η κιννάβαρη κι ο αιματίτης, ή και αργότερα ακόμα, μυριάδες αιώνες μετά, το κόκκινο χρώμα, έγινε το αγαπημένο χρώμα καλλιτεχνών όπως: ο Mιχαήλ Άγγελος, ο Ρέμπραντ, ο Βερμέερ και ο Βελάσκεθ – και πόσων άλλων ακόμα σύγχρονων μας εικαστικών καλλιτεχνών εκπροσώπων όλων των γνωστών καλλιτεχνικών ρευμάτων (ρεαλισμός, αφηρημένος εξπρεσιονισμός, ντανταϊσμός, νατουραλισμός κ.ά.) -. Και αυτό συμβαίνει, γιατί το «κόκκινο» είναι ίσως το πιο παθιασμένο απ΄όλα τ’άλλα χρώματα. Γιατί, σε μια παράφραση του λογισμού του Ponty, είναι «αυτό το θερμό χρώμα που αισθάνεται κανείς και ζει μέσα του και χάνει τον εαυτό του μέσα σε αυτό». Η παρούσα, λοιπόν, έκθεση εστιάζει στο αγαπημένο, καλλιτεχνών και κοινού, «κόκκινο χρώμα», με τους καλλιτέχνες να αποδίδουν ελεύθερης θεματικής έργα (ζωγραφική, γλυπτική, video art), που όμως έχουν ως κοινό τόπο την «κυριαρχία» και την «επιβολή του κόκκινου χρώματος»». #Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Έλενα Αρσενίδου • feeleash • Ευαγγελία Βεκιαροπούλου • Άννα Γιαννοπούλου • Μαρία Ζούρου • Φωτεινή Ηλιοπούλου • Παναγιώτης Καμπύλης • Γιάννης Καταφυγής • Χριστίνα Κοντογεώργου • Μαριάννα Κοντοέ • Ελίζα Κρικώνη • Μαριάννα Λειβαδοπούλου • Χριστίνα Λουκίδη • Ρένα Λυρά – Χατζηγεωργίου • Achilles Malamos • Αλεξάνδρα Μάντζου – Σακελλαριάδου • Eιρήνη Μονομμάτου • Βασιλική Μυλωνά • Κωνσταντίνα Ντζιαβού • Βασιλική Πανταζή • Έμμα Παπαδοπούλου • Γιώργος Παπασταθόπουλος • Αφροδίτη Πατίκα • Ζωγραφιά Ποπώλη • Δέσποινα Ράμπια • Σπύρος Ρωμάνος • Κάρολος Ρωμούσης • Βασιλική Σαγκιώτη • Αντωνία Σιμάτου • Χρύσα Σκορδάκη • Γιάννης Στεμπίλης • Κατερίνα Τσίτσελα • Χρυσάνθη Τσούμα • Αριάδνη Χάγερ • Μαρία Χαλκιά • Νίκος Χιωτίνης • Αγγελική Χρυσοβιτσάνου
#Έναρξη: Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου (5 μ.μ. – 10 μ.μ.)#Διάρκεια έκθεσης: 11 – 29 Σεπτεμβρίου 2020
Ο εκδοτικός οίκος Floisvospublics παρουσιάζει τη νέα ποιητική συλλογή της Αγάθης Ρεβύθη, Ένα βιβλίο με Κρότους.
Κρότος, ίσως να μην είναι μόνο ένας ήχος. Κάθε τι συγκεκριμένο ή αφηρημένο δονείται έντονα, δυνατά, συγκλονιστικά, ανατρεπτικά. Ίσως κι ένα θαύμα!
Σίγουρα δεν χαϊδεύει, δεν γαληνεύει, δεν τελειώνει μα λυτρώνει.
Ικανό να ξυπνήσει τον λήθαργο της συνείδησης, τον εφησυχασμό ή να ακρωτηριάσει κάθε τι παραπλανητικό. Εμπεριέχει την αυτογνωσία, μια εικόνα κοιτώντας για τελευταία φορά το ανθρώπινο σώμα μας, για να ανακαλύψουμε πόσο τίποτα είναι η ύλη… κάτι σαν το αστρικό ταξίδι.
Οι κρότοι ανοίγουν και κλείνουν κύκλους, οδεύοντας σε μια νοητή και νομοτελειακή γραμμή. Σε αυτήν την γραμμή, καταθέτω μέσα από το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, όσα μπορεί ν’ αντέξει ένα τεντωμένο σχοινί. Ισορροπίες που δεν ήρθαν ποτέ, ισορροπίες που διαταράχτηκαν, ισορροπίες που δεν είναι απαραίτητο να συμβούν. Η ευχή μου, πριν φτάσει η ύστατη ρωγμή από τους ανύπαρκτους κραδασμούς, είναι: «Άντεξε το ταξίδι» πάντα με σεβασμό και αξιοπρέπεια σε σένα! Αγάθη Ρεβύθη
Συντελεστές Έκδοσης:
Εκδοτικός Οίκος:Flisvospublics
Φιλολογική Επιμέλεια: Χριστιάνα Οικονόμου
Εξώφυλλο: Γραφιστική ομάδα Flisvospublics,- πίνακας του Mike Τζαμαλή
Βιογραφικό
Η Αγάθη Ρεβύθη γεννήθηκε στην Αθήνα, με καταγωγή από την Κέρκυρα και Ζάκυνθο. Είναι απόφοιτος του Τ.Ε.Ι ΠΕΙΡΑΙΑ (τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων). Εργάστηκε στην Οικονομική Διεύθυνση της Ολυμπιακής Αεροπορίας επί 26 έτη. Διετέλεσε Ραδιοφωνική παραγωγός τα 7 τελευταία χρόνια μέχρι τον Ιούνιο 2018 στον Επικοινωνία 94 Fm παρουσιάζοντας θεματολογίες που άπτονται του Πολιτισμού ( Λογοτεχνία, Θέατρο, Μουσική ) με εθελοντική προσφορά. Είχε ενεργή παρουσία στην Ομάδα Εθελοντών Ηρακλείου Αττικής για 6 συναπτά έτη. Τον Μάιο του 2012 διακρίθηκε στον διαγωνισμό στίχου του REAL Fm «Αγάπη ψυχόπονη» με Ερμηνεία Αλέξανδρου Χατζή και Μουσική Σάκη Τσιλίκη. Είναι μέλος του Ομίλου για την UNESCO Τεχνών, λόγου και Επιστημών Ελλάδος από το 2014. Είναι μέλος της Πανελλήνιας ένωσης Μουσικών Συνθετών & στιχουργών ΕΜΣΕ & Autodia Αυτοδιαχείρισης. Ανήκει στην ομάδα σύνταξης του MyEptanisa.gr Ήταν στην ομάδα σύνταξης του portal Difernews.gr / Talk, Πολιτισμός, Λογοτεχνική αφύπνιση Είναι μέλος της Αμφικτυονίας Ελληνισμού με έδρα την Θεσσαλονίκη. Συμμετείχε στην ποιητική Συλλογή 2015 «Σύγχρονοι Έλληνες ποιητές 2015» του Ομίλου για την UNESCO ΤΛΕΕ. Το 2016 μελοποιήθηκαν 15 έργα της στο Εξωτερικό Cd Album POETICA Τον Μάιο του 2019 παρουσίασε την 1η ποιητική της συλλογή με τίτλο «Καταφύγιο Οινοθήρας». Τιμήθηκε το 2019 με το Β’ Βραβείο στον Η’ Παγκόσμιο Ποιητικό Διαγωνισμό του Πολιτιστικού – Κοινωνικού φορέα «Αμφικτυονίας Ελληνισμού » με θέμα «Ο κόσμος μας στην θεωρία του χρόνου». Έχει παρακολουθήσει εκπαιδευτικά προγράμματα δημοσιογραφίας και λογοτεχνικής δημοσιογραφίας στο Κ.Ε.Κ Infodata, ενώ διαθέτει εικοσαετή εμπειρία συνεργασίας στην Έρευνα αγοράς.
Η έκθεση τελεί υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού
Ο Δήμος Επιδαύρου εγκαινιάζει την Πέμπτη 23 Ιουλίου 2020 στις 19.30 μ.μ., την ομαδική εικαστική έκθεση με θέμα: « Τέχνες και Θέατρο » στον ΧΕΝΙΑ Επιδαύρου.
Ο Δήμος Επιδαύρου μετά από πρόταση της Μαρίνας Γκόντα Ιστορικός της Τέχνης και του Ευάγγελου Λιούγκα Εικαστικός, διοργανώνουν εικαστική έκθεση με θέμα: «Τέχνες & Θέατρο».
Ένας από τους στόχους της εικαστικής Έκθεσης είναι η διάδοση μιας νέας Ιδέας, η οποία έχει γεννηθεί μέσα από το θέατρο και έχει να κάνει με την καθιέρωση στον Πλανήτη Γη μιας καινούργιας Ημέρας, ως «Ημέρα Πράξης Σεβασμού και Προσφοράς στον Συνάνθρωπο» με απώτερο στόχο τον έμπρακτο σεβασμό στην Ζωή και την Προσφορά.
Στην εικαστική έκθεση θα συμμετέχουν 34 καλλιτέχνες από τρεις χώρες με ζωγραφικά έργα, γλυπτά, Video art και εγκατάσταση.
Στο πλαίσιο της εικαστικής έκθεσης θα παρουσιαστεί θεατρικό δρώμενο υπό μορφή αναλογίου το οποίο θα υλοποιηθεί από την καλλιτεχνική Ομάδα «Μεταμόρφωση» σε σκηνοθεσία Γιώργου Καρβουντζή.
Η έκθεση διαρκεί από 23/7 – 2/8 2020 και ώρες 10:30-13:30 & 17:00 – 19:30
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Ιδέα, Επιμέλεια & Παρουσίαση έκθεσης: Μαρίνα Γκόντα Ιστορικός της Τέχνης
Συντονισμό έκθεσης: Ευάγγελος Λιούγκας Εικαστικός
Επικοινωνία Τύπου: Μελέτης Ρεντούμης – email: [email protected]
Εγκαίνια: Πέμπτη 23 Ιουλίου 2020 στις 19.30 μ.μ.
Διάρκεια έκθεσης: 23/7 – 2/8 2020 και ώρες 10:30-13:30 & 17:00 – 19:30
Διοργάνωση: Δήμος Επιδαύρου και Μαρίνα Γκόντα Ιστορικός της Τέχνης και Ευάγγελος Λιούγκας Εικαστικός.
Email Υπουργείο Τουρισμού : [email protected]
Υποστηρικτής: Καλλιτεχνική ομάδα «ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ».
Τιμητική συμμετοχή: Micko Mice Jankulovski Πρόεδρος OSTEN BIENNIAL OF DRAWING SKOPJΕ
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΔΗΜΑΡΧΟΥ
Η Επίδαυρος, ο χώρος που ο πολιτισμός από την αρχαιότητα πήγαζε από αυτόν, είναι έτοιμη να υποδεχθεί μία έκθεση διαφορετική για τα δεδομένα μας, μία έκθεση δυναμική και συνάμα σημαντική.
Εικαστικοί και καλλιτέχνες καταξιωμένοι έρχονται πλησίον του ιερού της Επιδαύρου με θέμα, τέχνες και θέατρο.
Μία πρώτη προσέγγιση της σημασίας του χώρου, αλλά και της καλλιτεχνικής δουλειάς που γίνεται μέσα σε αυτόν από ανθρώπους που έμαθαν να ζουν την ιστορία λαξεύοντάς την.
Η ιδέα της έκθεσης ξεκίνησε από ανθρώπους που πονάνε τον τόπο και την ιστορία του και αγκαλιάστηκε από καλλιτέχνες που σέβονται και εμπνέονται από αυτόν.
Η προοπτική είναι η τέχνη στο θέατρο να ταξιδέψει πολύ περισσότερους, με εκθέσεις έξω από τα μικρά όριά μας, αλλά κοντά σε αυτούς που την βιώνουν από μακριά.
Εύχομαι επιτυχία και διαχρονικότητα, μακριά από τις σημερινές ιδιαίτερες συνθήκες.
Ο Δήμαρχος Επιδαύρου
Τάσος Χρόνης
Epidaurus, the place where civilization from antiquity originated, is ready to welcome an exhibition different for our conditions, referring to a dynamic and at the same time important exhibition.
Well-known artists come close to the sanctuary of Epidaurus, with the theme of arts and theater.
It is a first approach to the importance of the space, but also to the artistic work that is done in it by people who learned to live history by carving it.
The idea of the exhibition was started by people who are suffering together with the place and its history and was embraced by artists who respect and are inspired by it.
The perspective is the art in the theater, to make much more people to travel, with exhibitions beyond our small boundaries, but close to those who experience it from afar.
I wish you success and timelessness, away from the current special conditions.
Mayor of Epidaurus
Tasos Chronis
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΜΑΡΙΝΑΣ ΓΚΟΝΤΑ
«ἔστιν οὖν τραγῳδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ χωρὶς ἑκάστου τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι᾽ ἀπαγγελίας, δι᾽ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν.» (Αριστοτέλης Ποιητική)
Το θέατρο είναι μια σύμπτυξη πτυχών που εμπεριέχουν ταυτόχρονα ιστορικά και θρησκευτικά στοιχεία. Η μορφοποίηση, η απεικόνιση και η παράσταση της ύλης είναι ότι ονομάζουμε ”Eικαστικές Tέχνες”. Υπάρχει μια αλληλεπίδραση ανάμεσα στις εικαστικές τέχνες και το θέατρο με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται μια οργανική αέναη εναλλαγή που είναι έκδηλη τόσο στη ζωγραφική όσο και στη γλυπτική. Εντυπωσιακός είναι ο πίνακας Αντιγόνη και Πολυνείκης του Νικολάου Λύτρα.
Έργα κάθε μορφής τέχνης ενώνονται σε μια έκφραση συλλογικότητας. Οι παναθρώπινες έννοιες είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Μέσα στο αρχαίο θέατρο καταφέρνουν και συνυπάρχουν σημαντικές τέχνες όπως η ποίηση, η ηθοποιΐα, η σκηνοθεσία, η σκηνογραφία, η μουσική σύνθεση και η ενδυμασία με ιδιαίτερο και αξιοπρόσεκτο χαρακτηριστικό την χρήση προσωπίδας.
Κάθε μορφή τέχνης δίνει άλλη διάσταση στα όρια της ενσυναίσθησης και της αισθητικής. Είναι το μυστήριο της ύπαρξης σύμφωνα με τον Δημήτρη Μυταρά. Η τέχνη δεν είναι αμιγώς μια μορφή ευχαρίστησης, ούτε απλά μια απεικόνιση της ζωής του ανθρώπου αλλά βίωση, γεγονός που γίνεται περισσότερο αισθητό στο θέατρο. O Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς γλύπτες και ζωγράφους.
”Η αλήθεια είναι άσχημη και έχουμε την τέχνη για να μη μας σκοτώσει.” (Νίτσε)
Μαρίνα Γκόντα
Ιστορικός Τέχνης
“A tragedy, then, is the imitation of an action that is serious and also, as having magnitude, complete in itself; in language with pleasurable accessories, each kind brought in separately in the parts of the work; in a dramatic, not in a narrative form; with incidents arousing pity and fear, wherewith to accomplish its catharsis of such emotions.” (Aristotle Poetics – Imgram Bywater: 35).
Theater is a combination of aspects that contain both historical and religious elements. The shaping, the illustration and the representation of the material are what we call «Visual Arts». There is an interaction between the visual arts and the theater, resulting in an organic perpetual alternation that is evident in both painting and sculpture. It is worth to mention the impressive painting “Antigone and Polyniki” by Nikolaos Lytras
Works of any art form are united in an expression of collectivity. Universal concepts are an integral part of our cultural heritage. In the ancient theater manage to co-exist arts such as poetry, acting, directing, scenography, musical composition and costumes with a special and remarkable feature: the use of a mask.
Each art form gives another dimension to the boundaries of empathy and aesthetics. It is the mystery of existence according to Dimitris Mytaras. Art is not purely a form of pleasure, nor a mere illustration of the conditions of the human life; but its experience, a fact that becomes alive in theater. “Prometheus Bound” by Aeschylus has been a source of inspiration for many sculptors and painters.
«The truth is ugly and that’s why we have the art, for not to kill us.» (Nietzsche)
Στην ξένη λογοτεχνία και ποίηση, η θάλασσα, αποτελεί ένα στοιχείο που έχει υμνηθεί. Γύρω της εξυφαίνονται οι πιο αλλόκοτες αλλά και ρομαντικές ιστορίες, αφού είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής κάποιων λαών, σ’ ολόκληρο τον κόσμο.»Ελεύθερε άνθρωπε, πάντα θα λατρεύεις τη θάλασσα!» είχε πει ο Μπωντλαίρ, θέλοντας να συνδέσει αυτές τις δύο έννοιες της ελευθερίας και της περιπέτειας, του απρόσμενου και του απλού συνάμα που περικλείονται στα ταξίδια της θάλασσας και της ζωής.Ο Ουίλιαμς Γέιτς, στο ποίημα του «τρελό κορίτσι», παραλληλίζει την έντονη ζωή ενός νεαρού ανθρώπου με την θάλασσα, καταλήγοντας «Ω θάλασσα, που θάλασσα ποθείς, θάλασσα πεινασμένη».Την ζωή των άγνωστων ναυτικών και τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης τους στη θάλασσα, εξυμνεί και ο Ουώλτ Ουίτμαν στο «άσμα για όλες τις θάλασσες και όλα τα καράβια», μιλώντας » για την νερόσκονη που σπάει και τους αγέρηδες όπου σφυράνε και φυσάν» καθώς και για την πολιτισμικότητα του υγρού στοιχείου «Από σένα, θάλασσα, που διαλές και ξεδιαλές τη ράτσα μέσ’ απ’ τους καιρούς, κι ενώνεις όλα τα έθνη».Η λυρικότητα του E.E..Cummings, συνεπαίρνει και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη, λέγοντας «θαυμάσια είναι η θάλασσα που τα χέρια του Θεού την έστειλαν να κοιμηθεί πάνω στον κόσμο».Ο Λόρκα θα γράψει στο ποίημα του » η μπαλάντα του νερού της θάλασσας»: » Η θάλασσα χαμογελάει στα μάκρηδόντια του αφρούουράνια χείλη».Από τις ποιητικές αναφορές, δεν θα μπορούσε να λείπει το ποίημα του Εουτζενιο Μονταλε, «Μεσόγειος», όπου η «δικιά» μας θάλασσα (mare nostrum ;)) αναμοχλεύει μνήμες και ενώνει λαούς: «Θάλασσα παλιά, με μέθυσε η φωνή που από τα στόματα σου βγαίνει, σαν ανοίγουν πράσινες καμπάνες.Κι ύστερα ξανά πισωδρομούν και σβήνουν».Ο Πάμπλο Νερούντα, στην δική του «θάλασσα» αναφέρεται στο «τρυφερό ξεκαθάρισμα του κύματος που σπαταλάει το χιόνι με τον αφρό» προχωρώντας σε μια συναισθηματική αυτοψία που άλλαξε την ύπαρξη του, » με μια ριπή αλατιού», παραδεχόμενος ότι χρωστάει τη ζωή του σ’ αυτή:»έχω ανάγκη τη θάλασσα γιατί με διδάσκει».Ο αγαπημένος μου Πεσσόα παραδέχεται ότι: » αν ταξίδευα δε θα αντίκριζα παρά την θαμπή απομίμηση αυτών που είδα χωρίς να ταξιδέψω».» Η νερένια κορυφογραμμή» του Πιέρ Ρερεντρύ, λάμπει στο πέλαγος, γιατί » ο νερόλακκος ξεραίνεται όταν η θάλασσα αποτραβάει τη γλώσσα της».Στο «μεθυσμένο καράβι» του, ο Αρτυρ Ρεμπώ μοιάζει με «κατάχλωμο κι εκστατικό ναυάγιο» στη θάλασσα όπου » οι πικραμένες του έρωτος εξάψεις συφλογίζονται», «ξέροντας πως του Ωκεανού το ρύγχος δεν θα δάμαζαν».Με την «πιο όμορφη θάλασσα» του Ναζίμ Χικμέτ «που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει», θα κλείσω αυτό το άρθρο και θα σας ευχηθώ » οι θάλασσες της ζωής σας να είναι πάντα καλοτάξιδες»Αγγελική Αγγελοπούλου
Το τελευταίο καλοκαίρι
Το κύμα ξέσπασε στο σώμα
Υδάτινη κακοκεφιά.
Πόσες φορές θα νιώσω ακόμα
Τον έρωτα, λαβωματιά!
Κι ο ήλιος, σύντροφος να λέει
Φύγε, ξεμάκραινε γοργά.
Αυτό που χάθηκε σ’ εμπνέει;
Ή, μια φυγή στο πουθενά;
Μαζεύω λέξεις και κοχύλια
Όλα όσα βλέπω σε ποθούν..
Δεν έχεις νοιώσει ανατριχιλα
ούτε κ ξέρεις πως πονούν.
Ας λες πως όλα έχουν τελειώσει.
Το χάδι σου , μου μαρτυρά
Ο πάγος σου δεν έχει λιώσει
Γι’αυτό τα μάτια είναι υγρά!
Παράσταση της Παναγίας Βρεφοκρατούσας στο Νότιο Υπερώο
Στο νότιο υπερώο του ναού δεσπόζει μια αναθηματική παράσταση αυτοκρατορικών προσφορών που χρονολογείται στα 1118 και απεικονίζει την Παναγία στον τύπο της όρθιας βρεφοκρατούσας, πλαισιωμένης από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Β’ Κομνηνό και τη σύζυγό του Ειρήνη. Το έργο συγκεντρώνει τα τεχνοτροπικά στοιχεία της Κομνήνειας περιόδου, που συνίστανται στην επίπεδη και γραμμική απόδοση των μετωπικών μορφών. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των εκλεπτυσμένων προσώπων είναι οι οριζόντιες παράλληλες γραμμές που διαμορφώνουν τις παρειές τους. Η έκφραση των μορφών αποπνέει ευγένεια και κομψότητα, ενώ η σφιχτή πτυχολογία και η έντονη χρήση του περιγράμματος ενισχύουν την στασιμότητα και την ήρεμη δύναμή τους. Ας μιλήσουμε όμως πολύ αδρομερώς για το αρχιτεκτονικό περιβάλλον και την ιστορία ενός από τα πιο μεγαλοπρεπή μνημεία της οικουμένης.
Σύντομη Ιστορία της Αγίας Σοφίας
Η Αγία Σοφία, ναός αφιερωμένος όχι στην Αγία Σοφία, αλλά στον Ιησού Χριστό ως ενσάρκωση του Λόγου, της Σοφίας του Θεού, αποτελεί το πιο πολυδάπανο κτήριο που οικοδομήθηκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και συγχρόνως μνημειακό σύμβολο της αίγλης της αλλά και της οικουμενικότητας της Ορθοδοξίας. Ως εκ τούτου, ο Ναός τιμάται τα Χριστούγεννα και έχει παρατηρηθεί ότι ο προσανατολισμός του στρέφεται λίγο προς ΝΑ και όχι κανονικά προς την Ανατολή, όπως όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες. Προφανώς επειδή την περίοδο των Χριστουγέννων είναι το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, οι αρχιτέκτονες προσπάθησαν να προσδιορίσουν τον άξονα του ναού στο σημείο που ανατέλλει ο ήλιος την εποχή αυτή του χρόνου. Η Αγία Σοφία είναι συνδυασμός τρίκλιτης βασιλικής με περίκεντρο οικοδόμημα. Τα πλάγια κλίτη έχουν αρκετά περιορισμένες διαστάσεις, είναι διώροφα και μαζί με το νάρθηκα δίνουν την εντύπωση περιδρόμου στοάς που περιβάλλει τον κεντρικό τρουλαίο πυρήνα.
Το αδύνατο σημείο της κατασκευής ήταν ο τρούλος της. Ο αρχικός τρούλος κατέρρευσε το 558 και ανακατασκευάστηκε από τον Ισίδωρο το Νεότερο με ψηλότερες αναλογίες, ψηλότερος κατά 6μ. το 563. Τότε επήλθαν αλλαγές στη βάση του και ξαναχτίστηκαν οι τοίχοι του φωταγωγού κάτω από τα πλευρικά τόξα, ενώ τοποθετήθηκαν πλάγιες αντηρίδες για πρόσθετη στήριξη.
Στη δυτική πλευρά υπήρχε αίθριο με τρεις στοές που στηρίζονταν σε πεσσούς μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονταν ανά δύο κίονες. Στο αίθριο υπήρχε η Φιάλη, η περίφημη κρήνη με μηχανικά ανακυκλούμενο «αέναον ύδωρ», για τον καθαρμό των πιστών, αλλά και του Αυτοκράτορα, τον Αγιασμό των υδάτων την ημέρα των Θεοφανείων, την οποία κοσμούσε η χαραγμένη η καρκινική επιγραφή ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ, που αποδίδεται στο Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό. Στη Νοτιοδυτική γωνία του ναού βρισκόταν το οκταγωνικό βαπτιστήριο και στη Βορειοανατολική το κυκλικό σκευοφυλάκιο.
Το πρώτο ναϊκό οικοδόμημα, μια απλή ξυλόστεγη βασιλική, άρχισε να χτίζεται επί Κωνσταντίνου του Μέγα, ή πιθανότερα την εποχή του διαδόχου του Κωνσταντίνου Β’ και εγκαινιάστηκε το 360. Οι περισσότεροι μελετητές ισχυρίζονται ότι αν ο αρχικός ναός της Αγίας Σοφίας ήταν έργο του Μέγα Κωνσταντίνου, θα το ανέφερε ο βιογράφος του Ευσέβιος Καισαρείας στον βίο του αυτοκράτορα, όπως έκανε για άλλα οικοδομήματα που χτίστηκαν επί της βασιλείας του. Ο ναός λειτούργησε εξαρχής ως Πατριαρχικός. Από τον άμβωνα της Αγίας Σοφίας αναγνώσθηκαν τα πρακτικά της Β’ Οικουμενικής Συνόδου (381),με επικεφαλής τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό, που από τον ίδιο άμβωνα εκφώνησε τον συντακτήριο, (αποχαιρετιστήριο) λόγο του. Το ίδιο έτος αιρετικοί(αρειανοί και πνευματομάχοι) αποπειράθηκαν να πυρπολήσουν την Εκκλησία. Στις 20 Ιουνίου του 404 ο αυτοκράτορας Αρκάδιος, υπό την πίεση της συζύγου του Ευδοξίας, εξόρισε τον Χρυσόστομο, με αποτέλεσμα οι οπαδοί του, γνωστοί ως «Ιωαννίται» ή «ξυλοκερκίται» να πυρπολήσουν το ναό. Η Εκκλησία κάηκε, όχι όμως ολοκληρωτικά, αφού το 406 κατατέθηκαν για προσκύνημα τα λείψανα του Αγίου Σαμουήλ, ενώ το 408 επί αυτοκράτορος Θεοδοσίου κατασκευάστηκε ένας νέος ναός, αρχιτέκτων του οποίου ήταν ο Ρουφίνος στον τύπο πάλι της βασιλικής που εγκαινιάστηκε το 415 από τον Πατριάρχη Αττικό και κάηκε το 532 στη Στάση του Νίκα. Τα σημαντικότερα γεγονότα που συνδέονται με αυτή την περίοδο είναι η στέψη του αυτοκράτορα Λέοντα Α’ το 457, του πρώτου ίσως βυζαντινού αυτοκράτορα που έλαβε το στέμμα από τον Πατριάρχη στη Μεγάλη Εκκλησία, καθιερώνοντας τη συνήθεια της επίσημης στέψης των Βυζαντινών αυτοκρατόρων στην Αγία Σοφία, στο κλίμα μιας πομπώδους θρησκευτικής ιεροτελεστίας. Επίσης την ίδια περίοδο, σημειώνεται η σημαντική αύξηση της περιουσίας της Μεγάλης Εκκλησίας με δωρεές ακινήτων και χρηματικών ποσών. Ήδη, το 451, όπως μας πληροφορούν τα πρακτικά της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου της Χαλκηδόνος, αναφέρεται για πρώτη φορά το αξίωμα του Οικονόμου της Μεγάλης Εκκλησίας.
Ο ιουστινιάνειος ναός (7.570 τ.μ.) ολοκληρώθηκε σε πεντέμισι χρόνια και εγκαινιάστηκε στις 27 Δεκεμβρίου του 537. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της ανατέθηκε στον Ανθέμιο από τις Τράλλεις της Λυδίας και στον Ισίδωρο από τη Μίλητο, ενώ κατ’εντολή του Ιουστινιανού οι διοικητές των κατά τόπους επαρχιών έστελναν στην Κωνσταντινούπολη δομικά υλικά από αρχαία κτίσματα, κυρίως προχριστιανικούς ναούς, κίονες από τους αρχαίους ναούς της Ηλιουπόλεως και της Αιγύπτου, από το ναό της Αρτέμιδας στην Έφεσο, από μνημεία των Κυκλάδων, των Αθηνών και της Ρώμης. Ο Ανθέμιος, ανέλαβε την οργάνωση των πολύπλοκων σχεδίων του ναού και έδινε οδηγίες στους τεχνικούς. Ο Ισίδωρος, από την άλλη πλευρά, αναφέρεται από τον Προκόπιο ως μηχανοποιός, προικισμένος με εξαιρετική ευφυΐα και κατάλληλος συνεργάτης του Ανθέμιου και του Ιουστινιανού. Ο Ανώνυμος συγγραφέας της Διηγήσεως της Αγίας Σοφίας μας πληροφορεί ότι επειδή το εμβαδόν του νέου ναού ήταν πολύ μεγαλύτερο, απαλλοτριώθηκαν πολλά ιδιωτικά οικόπεδα, ενώ οι εργαζόμενοι στην οικοδομή της Αγίας Σοφίας έφτασαν τους 10.000 άνδρες. Οι μαϊστορες ήταν 100 και καθένας είχε υπό την εποπτεία του 100 άνδρες. Χωρισμένοι σε δύο συνεργεία αποτελούμενα από 50 μαϊστορες και 5000 άνδρες το καθένα εργάζονταν την ίδια στιγμή, το ένα στο βόρειο και το άλλο στο νότιο τμήμα του ναού και το συνολικό κόστος της ανέγερσης του ναού ανήλθε στο ποσόν των 320 κεντηναρίων χρυσού. Το έργο ολοκληρώθηκε στο διάστημα των πέντε ετών και δέκα μηνών και τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν από τον Πατριάρχη Μηνά και τον Ιουστινιανό, την ημέρα της γιορτής της μνήμης του Πρωτομάρτυρα Στέφανου, στις 27 Δεκεμβρίου του 537 με εκδηλώσεις ανείπωτης μεγαλοπρέπειας. Για το δημόσιο φαγοπότι σφαγιάσθηκαν χίλια βόδια, 6000 πρόβατα,700 ελάφια, 1000 χοίροι και 10000 όρνιθες και διανεμήθηκαν στους φτωχούς 30000 μόδιοι σίτου(=600000 κιλά).Όταν ο Ιουστινιανός εισήλθε από τις βασιλικές πύλες συνοδευόμενος από τον Πατριάρχη Μηνά, ανέβηκε στον άμβωνα και με υψωμένα τα χέρια του στον Ουρανό αναφώνησε: «Δόξα τω Θεώ, τω καταξιωσάντι με τοιούτον έργον αποτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών». Με αυτή του τη φράση ο Ιουστινιανός υπογραμμίζει το ρόλο της Κωνσταντινούπολης ως Νέας Ιερουσαλήμ στη θρησκευτική ζωή και τη μεγαλοπρέπεια του ναού της Αγίας Σοφίας, που όχι μόνο συγκρίνεται αλλά και υπερβαίνει εκείνη του ναού του Σολομώντος.
Η λειτουργία της Μεγάλης Εκκλησίας απαιτούσε μια πολυάνθρωπη υπηρεσία, υπεύθυνη για τη διαχείριση της περιουσίας, την εσωτερική οργάνωση και την επίβλεψη της τάξεως για τους 23000 πιστούς που χωρούσε ο ναός. Ο Ιουστινιανός απάλλαξε την εκκλησιαστική περιουσία από τη φορολογία και με ειδικό νόμο (Νεαρά), καθόρισε τον αριθμό των ανθρώπων που θα υπηρετούσαν στο ναό σε 525: 60 ιερείς, 100 διάκονοι, 40 διακόνισσες, 90 υποδιάκονοι, 110 αναγνώστες, 25 ψάλτες και 100 πυλωρούς, αριθμός που επί Ηρακλείου αυξήθηκε σε 600 και το 1453 σε 800. Οι μετέπειτα αυτοκράτορες συνήθιζαν να αφιερώνουν στην Αγία Σοφία πολύτιμα σκεύη, χρήματα και ακίνητα. Ακόμη και ηγεμόνες του καθολικού κόσμου έκαναν δωρεές στην Αγία Σοφία, όπως ο Δόγης της Βενετίας που έστειλε στον Μιχαήλ Γ’ το 865 δώδεκα καμπάνες και για πρώτη φορά ο αυτοκράτορας κατασκεύασε έναν ξεχωριστό πύργο, ως κωδωνοστάσιο στη δυτική πρόσοψη του εξωνάρθηκα του ναού. Αν και η ύπαρξη του έχει αμφισβητηθεί από ορισμένες πηγές, το κωδωνοστάσιο υπήρχε χωρίς τις καμπάνες μέχρι το 1740, όταν ενσωματώθηκε στα ισχυρά στηρίγματα που κατασκεύασε ο Σουλτάνος Μαχμούτ Γ’. Δεν έλλειψαν ωστόσο και οι περιπτώσεις αυτοκρατόρων που εκποίησαν αφιερώματα και ιερά σκεύη της Εκκλησίας για να καλύψουν τις δαπάνες των πολέμων, όπως ο Ηράκλειος στον αγώνα του κατά των Περσών και ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός για την απόκρουση της Νορμανδικής επίθεσης. Όμως η αντίδραση του κλήρου ανάγκασε τον Αλέξιο να εκδώσει νόμο με τον οποίο απαγορεύτηκε η μελλοντική εκποίηση ιερών σκευών. Το 859, μια νέα πυρκαγιά κατέστρεψε πολλά κτήρια στην περιοχή της Αγίας Σοφίας, ενώ δέκα χρόνια αργότερα επί του Βασιλείου Α’ του Μακεδόνος ένας δυνατός σεισμός προκάλεσε μια ρωγμή στη δυτική αψίδα, η οποία επισκευάστηκε αμέσως. Στην Αγία Σοφία όχι μόνο γινόταν η στέψη των αυτοκρατόρων, αλλά κατέληγε και ο θρίαμβος που τελούσαν οι νικητές στρατηγοί και αυτοκράτορες όπου αφιέρωναν τα πολύτιμα λάφυρα των πολέμων.
Η μεγάλη καταστροφή της Αγίας Σοφίας συντελέστηκε το 1204 κατά τη διάρκεια της Δ’ Σταυροφορίας και την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, που λεηλάτησαν την Εκκλησία, έκλεψαν τα πολύτιμα σκεύη και όλη την κινητή περιουσία του ναού, αποσπώντας τη χρυσή και αργυρή διακόσμηση του άμβωνα, της αγίας τράπεζας και των θυρών, ενώ αποκορύφωμα της βαρβαρικής συμπεριφοράς τους ήταν να οδηγήσουν τα υποζύγιά τους μέσα στην Εκκλησία για να φορτώσουν τα λάφυρα. Μια ακόμη συνέπεια της άλωσης ήταν η κατάλυση του Ορθόδοξου Οικουμενικού Πατριαρχείου και η εγκαθίδρυση Λατίνου Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, του Θωμά Μοροζίνη και Λατίνων, κυρίως Βενετών κληρικών στην Αγία Σοφία. Συνεπώς, η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε καθολική Εκκλησία, αφού στο εσωτερικό της έγιναν σημαντικές μεταβολές για να προσαρμοστεί ο ναός στη λατρεία των καθολικών. Μετά την ανάκτηση της Βασιλεύουσας το 1261 από τον Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγο, η ορθόδοξη λατρεία αποκαθίσταται στην Αγία Σοφία, όμως η Εκκλησία δε θα μπορέσει ποτέ ύστερα από όλη αυτή τη λαφυραγώγηση να ανακτήσει την προγενέστερη της αίγλη, ενώ πολλοί νέοι σεισμοί μέχρι το 1453 επέφεραν φθορές που αποκαταστάθηκαν από εράνους και από την προσωπική περιουσία των μελών της βασιλικής οικογένειας. Μάλιστα η πτώση του τρούλου το 1346, για τον οποίο γράφτηκαν δύο μονωδίες, συνδέθηκε με προφητείες για την έλευση εσχατολογικών σημείων. Επίσης, μια ομάδα λογίων, εχθρών του Ησυχασμού, με κύριο εκφραστή τους τον Νικηφόρο Γρηγορά, απέδωσε την πτώση του τρούλου στην επισημοποίηση της διδασκαλίας του Γρηγορίου Παλαμά από τη Σύνοδο του 1341. Η μετέπειτα εικόνα της Αγίας Σοφίας ήταν εκείνη της ερήμωσης και της εγκατάλειψης, ανάλογης των οικονομικών της Αυτοκρατορίας.
Η Αγία Σοφία γίνεται τζαμί το 1453, με το όνομα Τζαμί Άγια Σοφιά Κεμπήρ, ενώ την 1η Ιουνίου του ίδιου έτους, τρεις μέρες μετά την άλωση εισήλθε για την προσευχή της Παρασκευής ο Μωάμεθ Β’, ο Πορθητής. Στον εικοστό αιώνα, το Μάιο του 1934, με απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ η Αγία Σοφία μετατρέπεται σε βυζαντινό μουσείο. Στις 10 Ιουλίου του 2020 ανακοινώθηκε από τον Πρόεδρο της Τουρκίας, Recep Tayyip Erdogan η μετατροπή του ναού σε ισλαμικό τέμενος.
Ανεξάρτητα με την τύχη του μνημείου, η Αγία Σοφία θα αποτελεί, εκτός από ένα αρχιτεκτονικό θαύμα, τον απόλυτο ες αεί προορισμό του πνευματικού ταξιδιού κάθε Χριστιανού σε όλη την Οικουμένη, και την αρχιτεκτονική υπογραφή ενός σπουδαίου μακραίωνου πολιτισμού, του Βυζαντινού, στην Ανατολή.
Το τραγούδι της Αγιά- Σοφιάς
Σημαίνει ο Θιός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,
σημαίνει κι η Αγιά Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,
με τετρακόσια σήμαντρα κι εξήντα δύο καμπάνες,
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος.
Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης,
Κι απ’την πολλή την ψαλμουδιά εσειόντανε οι κολλόνες.
Να μπούνε στο χερουβικό και να ‘βγη ο βασιλέας,
φωνή τους ήρθε εξ ουρανού απ’ αρχαγγέλου στόμα:
-«Πάψετε το χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τα Άγια,
παπάδες πάρτε τα ιερά, κι εσείς κεριά σβηστήστε,
γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψη»…
Η Δέσποινα ταράχτηκε κι εδάκρυσαν οι εικόνες.
-«Σώπασε, κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις,
πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας ναι».
Το κείμενο βασίστηκε στο λεύκωμα της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, που κυκλοφόρησε το 2000 με τίτλο ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ. Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ και σε σημειώσεις των πανεπιστημιακών παραδόσεων της Σοφίας Καλοπίση-Βέρτη, καθηγήτριας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ με θέμα τη βυζαντινή εικονογραφία.
Όπως η θάλασσα βρίσκεται παντού και διαμορφώνει το ανάγλυφο του πλανήτη, έτσι και στην ποίηση περιγράφει τόσες πολλές έννοιες και συναισθήματα όσα τα κύματα που σχηματίζονται με τον παραμικρό άνεμο που τα αγγίζει.Πολλές οι αναφορές στην ελληνική αλλά και την παγκόσμια ποίηση. Το στοιχείο που κυρίως μαγεύει τους ποιητές είναι αυτή η παράξενη έλξη που περιγράφουν για την απεραντοσύνη και το μυστήριο που δημιουργεί. Οι περιγραφές,όλο εικόνες και συναισθήματα, κατακλύζουν τους στίχους που μετουσιώνονται σε ύμνους και ελεγείες. Από το πιο ήρεμο ακρογιάλι μέχρι την άβυσσο του ωκεανού, το υγρό στοιχείο προσομοιάζει στην ανθρώπινη προσωπικότητα. Η ψυχολογία εξ άλλου δεν παραλείπει να τονίζει τις ευεργετικές ιδιότητες της παρουσίας της θάλασσας στη ζωή μας, που μας ηρεμεί και μας γαληνεύει. Ο συμβολισμός του υγρού στοιχείου με το θηλυκό αρχέτυπο και το συναίσθημα είναι προφανής.» Η θάλασσα είναι σαν τον Έρωτα: μπαίνεις και δεν ξέρεις αν θα βγεις» όπωςγράφει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. Αλλά και ο Κωνσταντίνος Καβάφης λέει «οι περασμένοι έρωτες κρυφομιλούνε, αισθήματα λησμονημένα ξαναζούνε μες στων κυμάτων τον γλυκόν ανασασμό». Από την συμβολική αναφορά της θάλασσας δεν ξέφυγε ούτε ο Οδυσσέας Ελύτης: » Μικρή πράσινη θάλασσα δεκατριώ χρονώ.Με τον άσπρο γιακά και την κορδέλα.Να μπεις απ’ το παράθυρο στη Σμύρνη»…Η γλαφυρή αναφορά του Κώστα Βάρναλη μας δημιουργεί ποικίλα συναισθήματα : «Να ταξιδεύουν στον αγέρα τα νησάκια,σαν μεταξένιοι αχνοί και με τους γλάρους συνοδιά, καποτ’ ένα καράβι ν’ ανοίγουν να το παίρνουν οι ουρανοί».» Η ψυχή του ανθρώπου λούζεται στην αγνότητα της θαλάσσης. Βρίσκει η νοσταλγία μας διέξοδο και ο πόνος μας την έκφραση του» γράφει στο ποίημα του το Εγκώμιο της θάλασσας, ο Κώστας Καρυωτάκης.Με το γνωστό του ύφος ο Γιώργος Σαραντάρης διαβεβαιώνει ότι…» όταν έλειπε η θάλασσα ήταν κοντά ο Θεός».(Συνεχίζεται)
Η φωτογραφία είναι του Λουκά Στραβόλαιμου
Φλοίσβος
Άκου το μουρμουρητό της θάλασσας, καθώς το κύμα σκάει στην ακτή.Μαγέψου και ονειροπόλησε.Φαντάσου τα πλάσματα του βυθού και ψάξε τα θαύματατης καθημερινότητας και της Ζωής.Άγγιξε τη στιγμή.Άδραξε ένα «ίσως»και κάντο «ναι».Το κοχύλι που ακούμπησεςστο αυτί, θα σου ψιθυρίσει»φλοίσβος» τι θα πει. Αγγελική Αγγελοπούλου
Το ΙΔΡΥΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΤΣΙΧΡΙΤΖΗ (Κασσαβέτη 18, Κηφισιά)
εγκαινιάζει την
Τετάρτη, 1η Ιουλίου 2020
και ώρα 12:00 έως 21:00 την ομαδική εικαστική έκθεση με θέμα :
S(tr)ay a little prayer for me
Μπορείτε να επικέπτεστε την έκθεση από την Πέμπτη 25 Ιουνίου έως και το Σάββατο 25 Ιουλίου 2020.
Την έκθεση επιμελείται η ιστορικός Τέχνης Όλγα Λατουσάκη, ενώ για το concept, την οργάνωση και την επικοινωνία της έκθεσης την ευθύνη έχει ο Δημήτρης Λαζάρου.
Η έκθεση παρουσιάζεται στο εμβληματικό περιβάλλον του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών Τσιχριτζή, Κασσαβέτη 18 στην Κηφισιά που οι εσωτερικοί και εξωτερικοί χώροι του βοηθούν όχι μόνο στη διάδοση του μηνύματος της έκθεσης αλλά και στη σωστή τήρηση των κανόνων ασφαλείας που διέπουν τις πολιτιστικές εκδηλώσεις την περίοδο αυτή.
31 σύγχρονοι εικαστικοί παρουσιάζουν έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και φωτογραφίας, που αναφέρονται στην αδέσποτη ζωή, τις δυσκολίες της και τους κινδύνους της, τη μεταμόρφωση των αδέσποτων όταν βρίσκουν στοργή, φροντίδα και αγάπη, εξελίσσοντας κι επεκτείνοντας το κυρίαρχο νόημα της έκθεσης στη γενικότερη καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος που αποτελεί το θεμέλιο σπίτι τους με αποτέλεσμα η αδέσποτη ζωή να αποκτά βαθύτερη διάσταση γενικότερα για τα ζώα που η φύση είναι το σπίτι τους, την ώρα που η ανθρώπινη παρέμβαση και αδιαφορία τα καταδικάζει να είναι εκτεθειμένα σε μια αδέσποτη περιπλάνηση και ζωή μέσα στο ίδιο τους το σπίτι που είναι η Φύση.
Εκείνο που είναι δεδομένο, είναι η ανιδιοτελής αγάπη ενός ζώου προς τον άνθρωπο που επίσης αποτελεί μια εκδήλωση της ίδιας της φύσης του, όταν ο άνθρωπος προσεγγίζει το ίδιο και γενικότερα τη Φύση με Σεβασμό.
Η Ιστορικός Τέχνης κι επιμελήτρια της έκθεσης Όλγα Λατουσάκη επισημαίνει στο κείμενό της:
«Μέσα σε μια οικονομική αλλά και ανθρωπιστική κρίση, μέσα σε μια κοινωνία στην οποία η ανάπτυξη έρχεται με αργούς ρυθμούς, μια από τις παράπλευρες απώλειες, είναι και η τρομακτική αύξηση των αδεσπότων στους δρόμους της Ελλάδας. Μια απώλεια που κάθε άλλο παράπλευρη θα έπρεπε να θεωρείται. Δεν είναι, άλλωστε, καθόλου τυχαίο που ένα από τα βασικότερα γνωρίσματα μιας εύρυθμης σύγχρονης κοινωνίας είναι η ευαισθησία και η ορθή αντιμετώπιση των ζώων και ειδικότερα των αδεσπότων της.
Οι περισσότεροι σοκάρονται στη θέα παραμελημένων, άρρωστων και κακοποιημένων αδέσποτων ζώων, ξεχνώντας όμως να συνδέσουν τις εικόνες αυτές με τις δικές τους πράξεις. Ο άνθρωπος μπορεί στις περισσότερες περιπτώσεις να είναι ο δημιουργός του προβλήματος, αλλά την ίδια στιγμή είναι και αυτός που μπορεί να το ανατρέψει.
Και είναι οι γονείς εκείνοι οι οποίοι οφείλουν, μαζί με τους εκπαιδευτικούς, να βοηθήσουν τα παιδιά να αφομοιώσουν τον σωστό ρόλο απέναντι στα ζώα. Φαίνεται να ξεχνάμε πως ένα «αθώο παιχνίδι» πειράγματος σε μικρή ηλικία μπορεί να μετατραπεί εύκολα σε έναν ενήλικα που δε θα διστάσει να κακοποιήσει ένα ζώο.
Ας μην εξαντλούμε, λοιπόν, τα αποθέματα της τρυφερότητας και της στοργής μας στον κοινωνικό μας περίγυρο και στους αγαπημένους μας. Είναι βέβαιο οτι ένα αδέσποτο σκυλάκι ή ένα γατάκι που βρήκαμε παρατημένο, θα μας ανταποδώσουν στο δεκαπλάσιο την αγάπη και την προσοχή που θα τους χαρίσουμε.
Ας γίνει η έκθεσή μας αυτή η αφορμή για τις οικογένειες και τα σχολεία να συνδυάσουν την αγάπη για τους τετράποδους φίλους μας και την αξία της τέχνης που τόσο έχει υποτιμηθεί στην Ελλάδα του σήμερα, σε μια όμορφη επίσκεψη.»
Ευχαριστούμε την εικαστικό Σταυρούλα Μιτζιφίρη – ΜιΣτ για την πολύτιμη βοήθεια της στον σχεδιασμό της αφίσας και της ηλεκτρονικής πρόσκλησης της έκθεσης.
Εγκαίνια: Τετάρτη 1η Ιουλίου 2020 και ώρα 12:00 – 21:00
Διάρκεια έκθεσης: 25 Ιουνίου έως 25 Ιουλίου 2020
Η έκθεση θα παρουσιαστεί διαδικτυακά μέσω των ιστοσελίδων www.art-profiles.net και της ομογενειακής ιστοσελίδας www.hephaestuswien.com σε 156 χώρες του κόσμου και με δεδομένη βάση 11.000 κατά μέσο όρο διαδικτυακές επισκέψεις καθημερινά.
Ένας ποιητής αντιμετωπίζει ότι αισθάνεται σαν κοινωνός μίας ιδέας, μιας σκέψης, ενός συναισθήματος, όπως ακριβώς»ένας ζωγράφος αντιμετωπίζει ότι βλέπει σαν να είναι εκεί αποκλειστικά για την δική του χρήση και ευχαρίστηση (Lucien Freud, Βρετανός ζωγράφος).» Ο ζωγράφος έχει το σύμπαν στο μυαλό του και τα χέρια του»(Λεονάρντο Ντα Βίντσι), όπως ο ποιητής κρατάει τα κλειδιά της εσωτερικής συγκίνησης και του στοχασμού. Επιθυμία και των δύο είναι να διατηρήσουν την δική τους υπόσταση.Οι καλές τέχνες, παρουσιάζονται συχνά συνυφασμένες σε έναν οπτικοποιημένο διάλογο, διατηρώντας ταυτόχρονα την πρωτοτυπία και την ταυτότητα τους. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γιάννης Ψυχοπαιδης «η ροή της ποίησης και αυτή της ζωγραφικής είναι σαν δύο ανυπότακτα ποτάμια που τρέχουν παράλληλα. Όταν η ζωγραφική συνομιλεί με την ποίηση, δεν υποτάσσεται σ’ αυτήν.Διατρέχει μαζί μ’ αυτήν και παράλληλα μ’ αυτήν, σε διαφορετικές διαδρομές, έναν κοινό εκφραστικό τόπο με κοινούς στόχους, έχοντας το βλέμμα στραμμένο η μία στην άλλη.»Πρόκειται για την βαθύτερη αισθητική εμπειρία που αλληλοσυμπληρώνεται και εμπλουτίζεται συνέχεια στα μάτια του αναγνώστη – θεατή.Ζωγραφική και ποίηση είναι δύο μορφές «γλώσσας» μέσα από τίς οποίες η ψυχή του καλλιτέχνη εκφράζει τα οράματα της.
Ποιητική σπουδή στον πίνακα του Γκουστάβ Κλιμτ «Νεαρή Παρθένα». Μάτια και χέρια πλέχτηκαν αναίμακτα, σ’ έναν χορό του πάθους των καιρών. Ο νους, ο τα πάντα ορών και καθαιρών και η μορφή αυτή, το «χάρμα οφθαλμών», συνταίριαξαν, ταράζοντας συθέμελα, ιδέες, πράξεις, βλέμματα αγέρωχα. Άνθη και αισθήματα σκέπασαν τις νεφέλες.Φυλοροούν, σαν ανοιξιάτικες γαζίες οι κοπέλες. Στόματα, σώματα και στεναγμοί πνιγμένοι, στην άκρη της Ζωής, τι να τις περιμένει! Χαρές και Λύπες δυο κουβάριακαι η Αγάπη αλαφροι’σκιωτη, βουβή και λυπημένη…
Για το concept, την οργάνωση και την επικοινωνία της έκθεσης την ευθύνη έχει ο Δημήτρης Λαζάρου. Η επιμέλεια ανήκει στην ιστορικό τέχνης Όλγα Λατουσάκη.
hdr
25 σύγχρονοι εικαστικοί απομακρύνουν την ΠΙΣΣΑ και τα ΠΟΥΠΟΥΛΑ από τις πληγές που οι άνθρωποι ανοίγουν με τα λόγια και τις πράξεις τους σε ανθρώπους που ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ αλλά είναι πολύ απλά ΑΝΘΡΩΠΟΙ. Με τα έργα τους δηλώνουν παρόντες στον αγώνα ενάντια σε κάθε διάκριση και κάθε υποτίμηση των ανθρώπων που κάποιοι τους κατηγοριοποιούν ως «διαφορετικούς».
Η ιστορικός τέχνης Όλγα Λατουσάκη σημειώνει: «Ποτέ η ανάγκη αναγνώρισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν ήταν τόσο επιτακτική όσο σήμερα. Την ίδια στιγμή που δικαιώματα όπως η εκπαίδευση, η ελευθερία της έκφρασης και η επιλογή της θρησκείας θεωρούνται πλέον εδραιωμένα από την πλειονότητα, ένα δυσάρεστα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού δεν έχει ακόμη καταφέρει να αποδεχτεί το αναφαίρετο δικαίωμα ενός ανθρώπου: την ελεύθερη επιλογή της ταυτότητάς του. Η έκταση του φαινομένου της ομοφοβίας, τρανσφοβίας και αμφιφυλοφοβίας, συγκεκριμένα στην Ελλάδα, αναδεικνύεται από τα πορίσματα των Εκθέσεων του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας. Μέχρι και λίγες δεκαετίες πριν, η ομοφυλοφιλία -ή καλύτερα, η μη ετεροφυλοφιλία- θεωρούνταν κάτι το ανεπίτρεπτο και σε πολλές χώρες της Δύσης επρόκειτο ακόμη και για εγκληματική δραστηριότητα. Ακόμη κι αν μετά την 17η Μαίου του 1990 η ομοφυλοφιλία σταμάτησε να θεωρείται ασθένεια από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ομοφοβία υποβόσκει ακόμη και σήμερα στις ανθρώπινες σχέσεις. Ερευνώντας βαθύτερα τέτοιου είδους συμπεριφορές, αποδεικνύεται πως η αποδοκιμασία της ομοφυλοφιλίας στις περισσότερες περιπτώσεις συνδέεται με την κοινωνική τάξη, το μορφωτικό επίπεδο αλλά και με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Άτομα γαλουχημένα με τέτοιου είδους προκαταλήψεις, αδυνατούν ή και αρνούνται να κατανοήσουν τις διαφορετικές εκφάνσεις και αποχρώσεις της αγάπης και πως αυτή δεν επιδέχεται κανόνες ή κοινωνικά καλούπια. Τα ζητούμενα στις ανθρώπινες σχέσεις παραμένουν πάντα η ειλικρίνεια, η γενναιοδωρία αλλά και η παντελής απουσία υποχρέωσης όποιας υποκρισίας. Με τη σωστή ενημέρωση και τη θετική αντιμετώπιση, θα μπορέσουμε να αγκαλιάσουμε και να σεβαστούμε όλες τις μορφές αγάπης. Και είναι ο ρόλος της τέχνης να αμβλύνει τα αρνητικά συναισθήματα και να προτείνει νέους τρόπους σκέψης. Είναι το όχημά μας για την παραδοχή και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, στο δρόμο προς την εδραίωση αληθινών και στέρεων δεσμών. Μήπως, τελικά, η ευτυχία δεν είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε;»
Επιμέλεια: Όλγα Λατουσάκη
Επιμέλεια εντύπων: Σοφία Παπαδοπούλου
Επιμέλεια video έκθεσης: Τάσος Πέτσας – Το νέο του τραγούδι R’N’B Neo Soul με τίτλο «Humane (Peace & Love)» σε αγγλογαλλικούς στίχους, ένα τραγούδι κοινωνικής «διαμαρτυρίας» με αφορμή τη βίαιη δολοφονία του George Floyd στη Μινεάπολη, θα συνοδεύσει το βίντεο των έργων της έκθεσης
Μεταφράσεις κειμένων στην Αγγλική γλώσσα: Μαρία Συρρή
Εγκαίνια: Δευτέρα, 29 Ιουνίου 2020, ώρα 12:00 – 21:00
Διάρκεια έκθεσης: 29 Ιουνίου έως 11 Ιουλίου 2020
Facebook link της έκθεσης:
https://www.facebook.com/LazarouMyExhibitions/?modal=admin_todo_tour
Η έκθεση θα παρουσιαστεί διαδικτυακά μέσω των ιστοσελίδων www.art-profiles.net και της ομογενειακής ιστοσελίδας www.hephaestuswien.com σε 156 χώρες του κόσμου και με δεδομένη βάση 11.000 κατά μέσο όρο διαδικτυακές επισκέψεις καθημερινά.
Ο Ελληνικός εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του 1821 ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία λειτούργησε καταλυτικά για τη δημιουργική φαντασία των διανοουμένων εκπροσώπων του φιλελληνικού κινήματος. Ο Eugѐne Delacroix, Γάλλος Ρομαντικός, επέλεξε να αποτυπώσει την καταστροφή της Χίου από τους άντρες του Kapudan Pasha Nasuhzade,που ξεκίνησε ουσιαστικά στις 30 Μαρτίου του 1822, με την άφιξη του τουρκικού στόλου και τον εμπρησμό του νησιού, ως τιμωρία για τη συμμετοχή του στην Επανάσταση, λόγω της αποστροφής που προκάλεσε στο χριστιανικό κόσμο. Τις καταστροφικές φωτιές ακολούθησαν οι σφαγές των νηπίων κάτω των τριών ετών, του ανδρικού πληθυσμού μέχρι δεκατριών ετών και των γυναικών κάτω από τα σαράντα έτη. Οι επιζήσαντες, ντόπιοι και Σάμιοι, που είχαν έρθει στο νησί για να φυτεύσουν το σπόρο του ξεσηκωμού,αποδεκατίσθηκαν από ασθένειες, εξανδραποδίσθηκαν, ενώ τελικά επιβίωσαν όσοι ασπάσθηκαν το Κοράνι. Σε ένα πολυπληθές foreground, ο καλλιτέχνης με μεγάλη επιδεξιότητα δομεί τον πίνακά του σε τρία πυραμιδοειδή σύνολα νεκρών, ετοιμοθάνατων ή χριστιανών που πρόκειται να γευτούν τη σκλαβιά. Η τεχνική του, αντίθεση φωτός-σκιάς, έντονη κίνηση και ενεργητικότητα, που αποδίδεται με τη διάταξη των σωμάτων, τη συστροφή του κορμού και τη χειρονομία, μας παραπέμπει στον μαέστρο του Baroque, Peter Paul Rubens,ενώ η έμφαση στην αποτύπωση του ανθρώπινου πόνου θυμίζει στον θεατή τις πάσχουσες μορφές στη «Μέδουσα» του Gericault. Το έργο έγινε δεκτό στο Salon Carré του Λούβρου, όμως ο ίδιος το απέσυρε όταν είδε τον πίνακα που επρόκειτο να εκθέσει ο Constable, για να το εμπλουτίσει στη συνέχεια με περισσότερο φως και οπτικά εφέ με απότομες, διασταυρούμενες πινελιές. Αναμφίβολα, το έργο αποτελεί έναν ύμνο στον ανθρώπινο πόνο, που αποδίδεται χωρίς ίχνος ηρωισμού, και ταυτόχρονακατάδειξη της αναλγησίας του ισχυρού απέναντι στον αδύναμο. Από τους τελευταίους κιόλας αιώνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας, η Χίος με την εξάπλωση των Γενουατών στην Μαύρη Θάλασσα, με το άνοιγμα του δρόμου των καραβανιών προς τη Μογγολία και την κατάληψη της Προύσας από τους Οθωμανούς, αναδεικνύεται σε σημαντικό κέντρο επεξεργασίας του μεταξιού, σε ένα σταυροδρόμι των δύο κόσμων, Ανατολής και Δύσης. Η παραγωγή και επεξεργασία μεταξωτών προϊόντων, σε συνδυασμό με την εμπορία του κύριου προϊόντος της, της μαστίχας χτίζουν τις εμπορικές σχέσεις του νησιού με ολόκληρο το Μεσογειακό χώρο, ακόμη και τη Γερμανία, συμβάλλοντας στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου του νησιού, στην αρχιτεκτονική του ανάπτυξη και στην πολιτιστική του άνθηση, με έντονες επιρροές και προσλαμβάνουσες ελκόμενες από την κυριαρχία των Γενουατών. Επίσης η Χίος απολάμβανε αρκετά προνόμια από το Σουλτάνο στην αρχή της κατάληψής της από τους Τούρκους, Το ποσοστό των Τούρκων κατοίκων ήταν μικρό, ενώ στο νησί απαντώνταν πάνω από 200 Εκκλησίες και 30 μονές που χτυπούν ελεύθερα τις καμπάνες τους. Οι Ορθόδοξοι και οι Καθολικοί πληθυσμοί ζουν σε καθεστώς απόλυτης αρμονίας, ενώ οι θρησκευτικές εορτές και λιτανείες πραγματοποιούνται ελεύθερα και ανεμπόδιστα. Κατά το έτος 1621, στο νησί διαβιούν 50.000 ορθόδοξοι, 4.000 καθολικοί και 4.0000 Τούρκοι, ενώ στα 1674 τις λατρευτικές ανάγκες του καθολικού στοιχείου(Ισπανών και Γάλλων) εξυπηρετούν 7 Εκκλησίες με ντόπιους ιησουίτες και δομινικανούς μοναχούς, αλλά και Γάλλους καπουκίνους. Η άρχουσα τάξη συνίσταται από Έλληνες και Φράγκους, τους «εντόπιους γενοατοχίους», όπως τους αποκαλεί ο Σουλτάνος Σελίμ Β’ μετά την κατάκτηση του νησιού, το 1566. Στις παραμονές όμως της επανάστασης του 1821, η δυσβάσταχτη φορολογία που επέβαλε ο διοικητής του νησιού «Βεχήτ Πασάς» δημιούργησε δυσαρέσκεια σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Επικεφαλής αυτού του κύματος δυσαρέσκειας ήταν ο Χιώτης Αντώνης Μπουρνιάς που απευθύνθηκε για βοήθεια στον ηγέτη της επαναστατικής κίνησης της Σάμου, Λυκούργου Λογοθέτη, διαβεβαιώνοντάς τον ότι μόλις καταφτάσουν οι ενισχύσεις των Σαμίων οι Χιώτες θα «λάβωσιν τα όπλα και θα προκαταβάλωσι μεγάλην χρηματικήν ποσότητα προς επίτευξιν του σκοπού», πείθοντας τον Λογοθέτη να οργανώσει το κίνημα της Χίου. Στις 10 Μαρτίου του 1822 χωρίς προηγούμενη ενημέρωση της Κυβέρνησης ένας μικρός στόλος αποτελούμενος από 8 βρίκια και 30 σακολέβες ξεκίνησε από τη Σάμο και έφτασε στα παράλια της Χίου, αιφνιδιάζοντας τους Τούρκους που αδυνατούσαν να αποκρούσουν τους Σάμιους και κρύφτηκαν στο φρούριο του νησιού. Η ανώτερη τάξη φοβήθηκε, ενώ μέλη των λαϊκών στρωμάτων συγκρότησαν ένα μπουλούκι ροπαλοφόρων και οπλοφόρων που ενώθηκαν με τους άνδρες του Λογοθέτη, πυροδοτώντας ένα εκτεταμένο ξέσπασμα που οδήγησε σε διοικητικές μεταρρυθμίσεις. Ο Λυκούργος Λογοθέτης κατήργησε τη Δημογεροντία, αντικαθιστώντας την επταμελή εφορία. Όμως η προχειρότητα της οργάνωσης της Επανάστασης σε συνδυασμό με την αργοπορία του ελληνικού στόλου(μόνο οι Ψαριανοί κινήθηκαν εναντίον του τούρκικου ναυτικού) οδήγησε στην αποτυχία της. Η απάντηση του Σουλτάνου δεν άργησε. Ως αντίποινα αρχικά διέταξε το φόνο τριών ομήρων από τη Χίο, των προκρίτων Παντελή Ροδοκανάκη, Μιχαήλ Σκυλίτση και και Θεοδώρου Ράλλη, καθώς και 60 εμπόρων που διέμεναν στην Κωνσταντινούπολη. Ο τουρκικός στόλος βομβάρδισε την πόλη της Χίου και αποβίβασε 7000 άνδρες που ενώθηκαν με τους ήδη υπάρχοντες, ενώ ενισχυόταν συνεχώς στρατιωτικά, με τακτικό στρατό ή άτακτα στίφη από τις ακτές της Μ.Ασίας και κυρίως από το Τσεσμέ. Ένα από τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα του μαρτυρίου της Χίου ήταν η σφαγή 3000 κατοίκων που είχαν καταφύγει στο μοναστήρι του Αγίου Μηνά το οποίο μάλιστα πυρπόλησαν. Με ανάλογους τρόπους κατέσβησαν την πλειοψηφία των επαναστατικών εστιών, ενώ όπως αναφέρει στο ιστορικό του πόνημα ο Σπυρίδων Τρικούπης, οι Σάμιοι, εγκατέλειψαν «όλη την νήσον, έπλευσαν εις Ψαρά και εκείθεν επανήλθον αβλαβείς εις τα ίδια αφήσαντες τους δυστυχείς Χίους εις την γνωστήν απανθρωπίαν των εχθρών». Ο Καρά Αλή μετά τη νίκη του υποσχέθηκε τη χορήγηση αμνηστίας υπό τον όρο της επιστροφής των κατοίκων στην πόλη και στα χωριά που είχαν εγκαταλείψει, επιστρατεύοντας μάλιστα ως διαμεσολαβητές δύο προξένους της Αγγλίας και της Αυστρίας, καθώς και τον αναπληρωτή του Γάλλου προξένου. Οι κάτοικοι ύστερα και από την παρέμβαση των ξένων πείστηκαν και παρέδωσαν χωρίς να μπορούν να μαντέψουν την παγίδα των Τούρκων, που εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία λόγω του αφοπλισμού τους, και της έλλειψης προετοιμασίας για κάποια ενδεχόμενη ενέδρα, αφάνισαν το νησί με σφαγές, λεηλασίες, εμπρησμούς και εξανδραποδισμούς. Ο πληθυσμός του νησιού ξεπερνούσε στους 100.000 κατοίκους και μετά τη «Σφαγή» έμειναν λιγότερες από 2000 ψυχές στη Χίο. Από τον αρχικό πληθυσμό 30000 θανατώθηκαν και αιχμαλωτίστηκαν και οι υπόλοιποι με Ψαριανά πλοία κατέφυγαν προς τις Κυκλάδες και την Πελοπόννησο. Τελικά η Χίος απελευθερώθηκε το 1912 με τους Βαλκανικούς Πολέμους. Η Καταστροφή της Χίου συγκλόνισε όχι μόνο τους Έλληνες αλλά το φιλελληνικό κίνημα παγκοσμίως, που εκφράστηκε με την αποδοκιμασία της τουρκικής θηριωδίας μέσω του Τύπου και της έκδοσης βιβλίων σε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία. Ο πίνακας του Delacroix αποτυπώνει εκτός από τον απογυμνωμένο ανθρώπινο από ηρωϊσμούς ανθρώπινο πόνο, την επιβολή του δικαίου του ισχυρού και το ευμετάβολο της ανθρώπινης τύχης, που περιγράφεται και στις Τρωάδες του Ευριπίδη με την πτώση των χαρακτήρων από την βασιλική οικογένεια στη σκλαβιά. Βιβλιογραφία για τα ιστορικά γεγονότα: Βακαλόπολος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τόμος Δ’ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Η Ελληνική Επανάσταση, 1821-1932,, τόμος ΙΒ’ Χριστιάνα Οικονόμου, απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του ΕΚΠΑ, κάτοχος MPhil in Theatrical Studies.
